Mondros Ateşkes Antlaşması Nedir? Tarihi ve Maddeleri

Mondros Ateşkes Antlaşması

Mondros Ateşkes Antlaşması, 1. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan ve Osmanlı açısından savaşın sonunu getiren ateşkes antlaşmasıdır.

Bulgaristan’ın 1. Dünya Savaşı’ndan çekilmesiyle beraber Almanya ile bağlantı kopmuştur. İttihat ve Terakki Fırkası yönetimden elini çekerek ülkeyi terk etmişlerdir. İttihatçıların yönetimden çekilmesiyle ortaya çıkan hükümet krizi Ahmet İzzet Paşa Hükümetinin kurulmasıyla beraber ortadan kalkmıştır. Yeni kurulan hükümet İtilaf Devletleri ile Wilson İlkeleri doğrultusunda ateşkes yapma isteğindeydi. Padişah Vahdeddin ateşkes görüşmelerine ısrarla Damat Ferit Paşa’yı göndermeyi istemekteydi. Ancak hükümet buna şiddetle karşı çıkmıştır ve Vahdeddin mecburen vazgeçmek zorunda kalmıştır. Hükümet ateşkes görüşmelerine Bahriye Nazırı Rauf Bey başkanlığında bir heyet göndermiştir. Bu heyetin içerisinde Hariciye Müsteşarı Reşat Hikmet ve Yarbay Sadullah Bey’ler de bulunmaktaydı. Mondros için gönderilen heyete sekiz maddelik talimat verilmiştir. Bu talimatların içerisinde gerekirse bazı tavizler verilebileceği yer almıştı.

Osmanlı Devleti tarafından Rauf Bey başkanlığında gönderilen heyet 26 Ekim akşamı Mondros’a varmıştır. Görüşmeler 27 Ekim sabahı başlamış ve 30 Ekim günü akşamı antlaşmanın imzalanmasıyla sona ermiştir. Sonuç olarak Mondros Ateşkes Antlaşması, 30 Ekim 1918’de Mondros liman kentinde Agamemnon Zırhlısı‘nda imzalanmıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşmasını İmzalayan Heyet
Mondros Ateşkes Antlaşması’nı İmzalayan Heyet

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Maddeleri

30 Ekim 1918 Tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması 25 maddeden oluşmaktadır. Osmanlı Devleti açısından çok ağır maddeler içermektedir. Özellikle 7. ve 24. Maddelerinin ucu açıktır ve ileriki süreçte büyük problem yaratacaktır.

  1. Çanakkale ve İstanbul Boğazları İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecektir. Boğazlar açılacak ayrıca Karadeniz’e geçiş serbest hale gelecektir.
  2. Osmanlı sularındaki bütün torpil, torpido, kovan mevzilerinin yerleri İtilaf Devletleri’ne gösterilecek, ayrıca bunların kaldırılması için yardım edilecektir.
  3. Karadeniz’deki torpiller hakkında da İtilaf bloğuna bilgi verilecektir.
  4. Osmanlı Devleti tarafından esir tutulan İtilaf ve Ermeni esirleri kayıtsız şartsız serbest bırakılacaktır.
  5. İç ve sınır güvenliğinden sorumlu olanlar dışında tüm Osmanlı ordusu terhis edilecektir.
  6. Osmanlı Devleti’ne ait savaş gemilerinin hepsi İtilaf Devletleri’ne teslim edilecektir. Ayrıca bu gemiler Osmanlı limanlarında gözaltında tutulacaktır.
  7. Sınırlar içerisinde İtilaf Devletleri’nin güvenliklerini tehdit eden bir durum oluştuğu taktirde, İtilaf Devletleri istedikleri stratejik bölgeyi işgal edebilecekler.
  8. Osmanlı Devleti’ne ait demiryollarını İtilaf Devletleri istedikleri gibi kullanabileceklerdir. Ayrıca Osmanlı gemileri İtilaf Devletleri’nin hizmetinde bulunacaklardır.
  9. İtilaf Devletleri, Osmanlı limanlarındaki her türlü araçtan yararlanabileceklerdir.
  10. Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecektir.
  11. İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı güçleri bulundukları bölgeden derhal geri çekilecektir.
  12. Hükümet haberleşmesi dışında kalan tüm telsiz telgraf ve kablolar İtilaf Devletleri tarafından denetlenecektir.
  13. Ticari, askeri ve denizle ilgili tüm araçlar ve ekipmanların tahribi önlenecektir.
  14. İtilaf Devletleri; Kömür, mazot ve yağ maddelerini Osmanlı’dan temin edeceklerdir. Ayrıca bu maddelerin ihraç edilmesi yasaklanacaktır.
  15. Bütün demiryolları İtilaf Devletleri tarafından kontrol edilecektir.
  16. Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’taki askerler en yakın İtilaf güçlerine giderek teslim olacaklardır.
  17. Trablus ve Bingazi’deki Osmanlı Subayları İtalyan garnizonlarına teslim olacaklardır.
  18. Trablus ve Bingazi’deki Osmanlı’nın elinde bulunan limanlar İtalyanlara teslim edilecektir.
  19. Asker veya sivil fark etmeksizin Alman ve Avusturya uyruklu kişiler bir ay içerisinde Osmanlı sınırları dışarısına çıkarılacaklardır.
  20. Askeri teçhizatın teslimi, Osmanlı ordusunun terhisi ve nakil vasıtalarının teslimine dair emirler kayıtsız şartsız derhal yerine getirilmelidir.
  21. İtilaf Devletleri adına bir görevli İaşe Nezareti’nde çalışacaktır. Bu görevli devletlerin ihtiyaçlarını karşılayacak ayrıca istediği her bilgi kendisine derhal verilecektir.
  22. Osmanlı savaş esirleri, İtilaf Devletleri nezdinde muhafaza edilecektir.
  23. Osmanlı Devleti, merkezi bütün devletlerle tüm ilişkilerini kesecektir.
  24. Vilayet-i Sitte adı verilen yerlerde bir karışıklık çıkması durumunda, İtilaf Devletleri bu vilayetlerin herhangi bir kısmını işgal etme hakkına sahiptir.
  25. Osmanlı Devleti ile İtilaflar arasındaki husumet ve düşmanlık 31 Ekim 1918 Perşembe günü öğlen vaktinden itibaren son bulacaktır.
Mondros Ateşkes Antlaşması Harita
Mondros Ateşkes Antlaşması Sonrası İşgaller Haritası

Mondros Ateşkes Antlaşması Sonrası İşgaller

Osmanlı Devleti açısından ölüm fermanı niteliğinde olan bu antlaşma ile beraber İtilaf Devletleri bu topraklar üzerinde kesin bir güç sahibi olmuşlardır. Boğazları ele geçirmişler, orduyu dağıtmışlar ayrıca tüm teçhizata, araçlara ve iletişime el koymuşlardır. Bununla da yetinmeyip 7. ve 24. Maddeler ile beraber gelecekte yapacakları işgalleri meşru bir zemine oturtmuşlardır. Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası çok geçmeden işgaller başlamıştır. İlk olarak 3 Kasım 1918 tarihinde İngiltere tarafından Musul işgal edilmiştir. Ayrıca işgallerle birlikte Yararlı ve Zararlı Cemiyetler ortaya çıkmıştır.

İngiltere Tarafından İşgal Edilen Yerler

  • Musul
  • Urfa (Fransa’ya Bırakıldı)
  • Antep (Fransa’ya Bırakıldı)
  • Maraş (Fransa’ya Bırakıldı)
  • Batum
  • Samsun
  • Kars
  • Merzifon

Fransa Tarafından İşgal Edilen Yerler

  • Adana
  • Mersin
  • Hatay
  • Dörtyol
  • Zonguldak
  • Urfa
  • Antep
  • Maraş

İtalya Tarafından İşgal Edilen Yerler

  • Antalya
  • Kuşadası
  • Fethiye
  • Bodrum
  • Marmaris
  • Konya

Yunanistan Tarafından İşgal Edilen Yerler

  • İzmir
  • Manisa
  • Tekirdağ
  • Aydın
  • Turgutlu
  • Akhisar