Muhammed Tapar Dönemi Gelişmeleri
Muhammed Tapar, Büyük Selçuklu Devleti içerisindeki 7. sultandır. 1105-1118 Yılları arasında tam 13 yıl hüküm sürmüştür. Melikşah‘ın ölümünden sonra düşüş ve gerileme döneminde atabeylikler bile müstakil olmuşlardır. Bunların içindeki en güçlü atabeylik ise Zengi Atabeyliğidir. Haçlı Kontluğu’na son veren ve içerisinden Selahaddin Eyyubi’yi çıkaran atabeyliktir.
Muhammed Tapar saltanatının ilk yıllarında taht mücadeleleri ile uğraşmıştır. Mücadele ettiği adaylara bakacak olursak ilki Mengü Bars, ikincisi ise bazı askeri gruplardır. Muhammed Tapar İki mücadelede de başarılı olmuştur. Bağdat’ta da halifeden onay almıştır.
Kılıçarslan Meselesi
Kılıçarslan 1092 yılında Anadolu’ya salınmıştır ve orada kendi devletini kurmuştur. Musul bölgesinde daha önce Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı olan beyler Kılıçarslan’a mesaj ulaştırıp o bölgeyi kuşatması için istekte bulunmuşlardır. Böyle bir olayın gerçekleşmesi Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasında bir savaşa sebep olabilirdi. Nitekim öyle de olmuştur, Kılıçarslan Musul’a kadar iner. Bölgedeki Artuklular, Çubukoğulları ve diğer önde gelen beyler Musul’a gelip Kılıçarslan’a tâbi olurlar. Kılıçarslan emrindeki 25.000 askerin 20.000 kadarını Bizans İmparatorluğu’na yardım amaçlı göndermiştir. Bu durumu fırsat Şişli eskort
bilen Muhammed Tapar‘a bağlı komutan Emir Çavlı 4.000 kişi ile Kılıçarslan üzerine yürür. Kılıçarslan’ın ordusu ani saldırı karşısında dağılmıştır. Kılıçarslan ise gönderdiği 20.000 kişilik orduya yetişmek için Habur Nehri’ni aşmaya çalışırken suya gömülür ve boğularak hayatını kaybeder. Kılıçarslan meselesi böylelikle kapanmış olur.
Haçlılar ile Mücadele
Haçlılar bölgede 1098 yılında Urfa Haçlı Kontluğu, Antakya Haçlı Prensliği ve Kudüs Haçlı Krallığı olmak üzere üç devlet kurmuşlardır. Haçlı ordularıyla Büyük Selçuklu Devleti ordularının mücadele ettiği tek dönem Muhammed Tapar dönemidir diyebiliriz. Normalde Haçlılar Şirinevler eskort
ile mücadeleyi Anadolu Selçuklu Devleti yürütmekteydi. Kılıçarslan’ın ölümünden sonra Tapar haçlılar üzerine açılmıştır. Muhammed Tapar‘ın Haçlılar ile mücadelesinin çok başarılı olduğu söylenemez. En azından bu bölgede Haçlı unsurlarının güçlenmesini engelleyebilmiştir.
Batıniler ile Mücadele
Büyük Selçuklu Devleti dönemleri içerisinde Batıniler ile en büyük mücadele Muhammed Tapar döneminde yapılmıştır. Melikşah döneminde silah ile mücadelenin yanında eğitim yoluyla mücadele de başlamıştı. Batıniler yine de tam olarak bitirilememişti. Muhammed Tapar dönemi ise Batınilerin bitirilme noktasına kadar getildiği fakat Tapar’ın vefatı ile yarım kalan bir mesele olmuştur. Bu dönemde Batıniler üzerine ciddi anlamda beş sefer yapılmıştır. 1118 Yılında Anuş Tegin komutasında en şiddetli Batıni-Selçuklu savaşı yaşanmıştır. Son bir darbe ile Batıni meselesi kapatılmak isteniyordu fakat Muhammed Tapar‘ın ölüm haberinin gelmesi ile bu mesele yarım kalmıştır.