Kuruluş Tarihi Üzerine Tartışmalar
Osmanlı Devleti tarihi hakkındaki tartışmalardan birisi de kuruluş tarihi üzerine olan tartışmalardır. Osmanlı Devleti’nin kuruluş tarihi noktasında iki ayrı tarih üzerinde durulmaktadır. Tarihçiler 1299 ve 1302 tarihlerinde gerçekleşen olaylar neticesinde Osmanlı Devleti’nin kuruluş tarihine ilişkin görüşlerini açıklamışlardır. Kuruluş tarihini 1299 kabul edenler hutbe iradı ve kadı atanmasına göre kabul ederler. 1302 kabul edenler ise Bizans’a karşı elde edilen zafere göre kabul ederler.
Kuruluş tarihini 1299 kabul edenlerin kaynaklarına bakacak olursak; Aşıkpaşazade eserinde, Osman Gazi Karacahisar’ı fethettikten sonra orada bulunan halkın Cuma namazı kılınması ve kadı atanmasına ilişkin istekleri oldu. Osman Gazi bu konu ile alakalı Dursun Fakih’ı görevlendirdi. Dursun Fakih Osman Gazi’ye Sultan’dan izin almayı teklif etti. Osman Gazi bunu reddetti ve o Sultan ise ben de Han’ım dedi. Dursun Fakih ve halk Osman Gazi’nin dediklerini kabul etti. Dursun Fakih kadı olarak atandı ve hutbe okudu. Şeklinde bilgi aktarmış ve kuruluş ile ilgili tarihi 1299 olarak belirtmiştir.
Neşri eserinde bu durumu biraz daha farklı aktarmıştır. Neşri hutbelerin Sultan Alaeddin adına okutulduğunu, Sultan Alaeddin’in vefatı ile beraber oğlu olmadığı için yerine neslinden biri gelmediği ve veziri geçtiği haberini aldıktan sonra Osman Gazi adına okutulduğunu ve kadı ataması yapıldığı şeklinde aktarmaktadır.
Türk tarihçilerinden İsmail Hakkı Uzunçarşılı da kuruluş tarihinin 1299 olduğu görüşünü paylaşır. 1299 Fatih eskort
yılında İlhanlılara yapılan Sulamış İsyanı ile beraber Sultan Alaeddin kaçmıştır. Otorite boşluğu sonucunda Selçuklu Devleti Etiler eskort
etkisizleşmiş ve Osman Gazi’nin bağımsız kaldığını belirtmiştir.
Kuruluş tarihini 1302 kabul edenlerin kaynaklarına bakacak olursak; Anadolu’da Moğol etkisinin azalması ve 1302 tarihinde Bizans ile yapılan Koyunhisar Savaşı neticesi ile elde edilen zafer ile beraber Osmanlı Devleti’nin kuruluşu kabul edilmiştir. Halil İnalcık, 1302 tarihli Koyunhisar Savaşıyla beraber Osman Gazi’nin karizmatik lider konumuna geldiğini ve kurucu pozisyona sahip olduğunu belirtilmiştir. Aldo Gallotta ve Feridun Emecen gibi tarihçiler de Osmanlı Devleti’nin kuruluş tarihini 1302 olarak kabul ederler.
Osmanlı Devleti Kurulduğu Coğrafyanın Önemi
Bu görüşlere ek olarak devletin kurulduğu coğrafyanın önemini işaret eden görüşler de dikkat çekmektedir. M. Akdağ Osmanlı Devleti’nin hızla büyümesinde kuruluş yerinin önemini vurgularken bölgenin geçmişten kuruluş dönemine gelinceye kadar ticari ilişkiler ve transit geçiş açısından asla önem kaybetmediğine dikkat çekmiştir. Ona göre Marmara Denizi ve çevresi bir ekonomik çekim bölgesidir. Bu bölge Anadolu ile Avrupa ticari ilişkilerinin kontrolüne sahiptir. Aynı zamanda Afrika-Balkanlar ile Asya-Avrupa ticari ilişkilerinde de çok önemli bir yer tutmaktadır. Osmanlı Devleti bu coğrafyaya sahip olarak ekonomik açıdan hızla büyümüştür. Böylelikle Osmanlı Devleti her açıdan inanılmaz bir ivme kazanmıştır.