İstanbul’un İşgali Sürecinde Yaşananlar
Ülkenin genelinde Türk milletinin işgaller karşısında takındıkları tavır, gösterdikleri direniş İtilaf Devletleri bloğunu tedirgin etmiştir. Bu sebeple İtilaf Devletleri daha sert kararlar almaya ve girişimlerde bulunmaya başlamışlardır. İlk öncelikle Son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen Misak-ı Milli Kararları İtilaflara sorun oluşturmuştur. Bu arada İtilaf Devletleri 20.000 Ermeni’nin katledildiği yalanını ortaya atarak Mustafa Kemal öncülüğünde başlayan Milli Mücadele hareketinin önünü kesmek istemişlerdir. Bu yalanı ortaya atan kişi İngiliz George Lloyd’dur. Böyle bir yalana başvurmasının sebebi ise İstanbul’un İşgali için Fransa ve İtalya’nın da onayını almaktır. İtilaf Devletleri Londra’da bir araya gelmişler ve İstanbul’un İşgali meselesini görüşmüşlerdir. Yapılan görüşmelerde İstanbul’un derhal işgal edilmesi, Osmanlı Devleti’ne baskı yaparak Mustafa Kemal’in istenmesi ve Milli Mücadelenin derhal bitirilmesi kararları alınmıştır.
İstanbul’un Resmen İşgali
İtilaf Devletleri tarafından İstanbul Hükümetine baskı yapılmıştır ve kararların iptal edilmesi istenmiştir. 3 Mart 1920 tarihinde Ali Rıza Paşa hükümeti yapılan baskılara dayanamayarak istifa etmiştir. Ayrıca yine bu devletler 15 Mart 1920 tarihinde İstanbul’da 150 kadar aydını tutuklamışlardır.
Tarihler 16 Mart 1920‘yi gösterdiğinde ise İstanbul İtilaf Devletleri tarafından resmen İşgal edilmiştir. Yine 16 Mart günü işgalci kuvvetler karakol basarak Türk askerlerini şehit etmişlerdir. Ayrıca Meclis-i Mebusan’ı da basarak meclis başkanlarını tutuklamışlardır. İşgalden sonra işgalci kuvvetler bir beyanname yayınlamışlardır. İşgalciler yayınladıkları beyanname ile;
- Yapılan işgalin geçici olduğunu.
- Amaçlarının saltanat makamının nüfuzunu korumak ve arttırmak olduğunu.
- Herkesin sadece İstanbul’dan gelecek emirlere uyması gerektiğini.
- Taşrada isyan veya karışıklık çıkarsa İstanbul’un Türklerin elinden alınacağını duyurmuşlardır.
İstanbul’un İşgaline Karşı Anadolu’dan Tepkiler
İstanbul’un İşgali artık Osmanlı Devleti’nin ne kadar etkisiz olduğunu göstermiş ve Anadolu’da yeni bir devlet fikrini güçlendirmiştir. İtilaf Devletlerinin işgalini Manastırlı Hamdi Bey telgraf ile Mustafa Kemal’e bildirmiştir. Bu olay derhal tüm bölgelere haber edilmiştir. Sonrasında 17 Mart günü Mustafa Kemal yayınladığı beyannamede; “Bugün İstanbul’u cebren işgal etmek suretiyle Devlet-i Osmaniye’nin yedi yüz yıllık hayat ve hâkimiyetine son verildi. Yani bugün, Türk Milleti, kabiliyet-i medeniyesinin, hakk-ı hayat ve istiklâlinin ve bütün istikbâlinin müdafaasına davet edildi” cümlelerini kullanmıştır.
İstanbul’un İşgalinden Sonra Temsil Heyeti’nin Aldığı Tedbirler
- İstanbul ile telefon ve telgraf bağlantısı kesilecektir. Her türlü haberleşmeye son verilecektir.
- İstanbul’da yapılan subay, mebus tutuklamalarına karşı, Anadolu’da İtilaf subayları tutuklanacaktır.
- İtilaf Devletleri tarafından İstanbul’dan Anadolu’ya özellikle Adana’ya yapılacak sevkiyatların önlenmesi amacıyla, Geyve ve Ulukışla civarındaki demiryolları tahrip edilecektir.
- Anadolu’da bulunan bütün para ve kıymetli eşyalar tespit edilip, İstanbul’a gönderilmesi yasaklanacaktır.
- İngiliz kuvvetlerinin Batı Anadolu’daki stratejik bölgelerden çıkarılması ve silahsızlandırılması sağlanacaktır.
- İşgal protesto edilip, hazırlanacak bir bildiriyle dünya kamuoyuna sunulacaktır.