İttihat ve Terakki’nin Kuruluşu
İttihat ve Terakki dört Mekteb-i Tıbbiye öğrencisi tarafından 1889 tarihinde kurulmuştur. Kurucuları; İbrahim Temo, İshak Sükuti, Abdullah Cevdet ve Mehmed Reşit. Bu cemiyetin amacı ”Kahrolsun İstibdat Yaşasın Hürriyet” sloganıyla 2. Abdülhamid’in baskıcı ve tek başlı yönetimini devirmek ve 2. Meşrutiyeti ilan ettirmektir. Abdülhamid bu amaç yolunda önlerinde engel olarak gözüktüğü için birçok farklı görüşte insan İttihat ve Terakki çatısı altında bir araya gelmiştir. İttihat ve Terakki, İtalya’nın birliğinde rol oynayan Karbonari Teşkilatı’nı örnek almıştır ve benzer şekilde yapılanmışdır. Yayın organları Meşveret Gazetesidir. Yurt dışında da üyeleri vardır, Londra ve Paris en fazla toplandıkları yerler olması dolayısıyla merkezleri gibi görünmektedir. Osmanlı Devleti topraklarında ise en çok Rumeli’de örgütlenmişlerdir ve orada hareket etmişlerdir.
Birinci Jön Türk Kongresi
Bu kongre 1902 Yılında Paris’te toplanmıştır. Birinci Jön Türk Kongresi’nde iki konu üzerinde durulmuştur. İlk konu Meşrutiyetin basın yolu ile mi yoksa silahlı mücadele ile mi gerçekleştirileceği konusudur. İkinci konu da eğer silahlı mücadele ile yani ihtilal yolu ile gerçekleştirilirse Avrupalı Devletlerin desteğinin alınıp alınmaması meselesidir. Ahmet Rıza ve yandaşları yabancı desteğine karşı çıkmışlardır. Prens Sabahaddin ve arkadaşları da Avrupa desteğinden yana olmuşlardır. Yani Ahmet Rıza ve Prens Sabahaddin Beylerin liderliğini yaptıkları iki görüş ve grup ortaya çıkmış oluyor. Paris’te Ahmet Rıza Bey’in liderliğini yaptığı grup çoğunluğu sağlıyor. Prens Sabahaddin ve arkadaşları da İttihat ve Terakki’den ayrılıp Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti adı altında toplanıyorlar. İttihat ve Terakki merkeziyetçi bir politika benimserken Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti ise adem-i merkeziyetçi bir politika benimsiyor.
Osmanlı Hürriyet Cemiyeti
1906 Yılında Selanik’te ihtilal yoluyla Abdülhamid’in istibdat yönetimini yıkmayı hedefleyen Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kurulmuştur. 27 Eylül 1907 tarihinde ise Osmanlı Hürriyet ile İttihat ve Terakki Cemiyetleri birleşmişlerdir. Bu vakte kadar daha çok siyasi yapılanması görünen İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin birleşmeden sonra askeri bir yapılanması da oluşmuştur.
İkinci Jön Türk Kongresi
1907 Yılında Ahmet Rıza, Prens Sabahaddin ve Malumyan’ın yönetiminde Paris’te düzenlenmiştir. Kongrede 2. Abdülhamid’in tahttan inmeye zorlanması ve meşruti yönetime geçilmesi konuları gündeme gelmiştir.
2. Meşrutiyet
Birtakım gelişmeler 1908 Devrimini ve 2. Meşrutiyet’in ilanını hızlandırmıştır. Bu gelişmelere örnek olarak 1905 Rus İhtilali ile Rusya’nın meşruti yönetime geçmesi gösterilebilir. 1907 Yılında İran’da ihtilal yolu ile meşrutiyet gerçekleşiyor. Tüm bu gelişmeler İttihatçıları heyecanlandıran gelişmeler olarak görülüyor. 1908 Yılında Rusya ile İngiltere arasında gerçekleşen Reval Görüşmeleri sırasında Makedonya gündeme geliyor. İttihatçılar arasında Makedonya’nın Rusya’ya verileceği söylentileri yayılıyor ve Rumeli’deki İttihatçılar meşrutiyetin ilanını hızlandırmak istiyorlar.
3 Temmuz 1908 tarihinde Rumeli’de Resneli Niyazi Bey‘in 200 kadar asker ile beraber isyan edip dağa çıkmasıyla devrim başlamıştır diyebiliriz. Dağa çıkan Niyazi Bey meşrutiyet ilan edilmeden dağdan inmeyeceğini bildirmiştir. Aynı şekilde Enver Paşa da askerleri ile beraber dağa çıkmıştır. Abdülhamid dağa çıkan subaylar üzerine bastırmak için askerler gönderse de başarısız olmuştur.
Bölgedeki halk da İttihatçılardan yana bir tavır almıştır. Bu yüzden kışlalardaki depolardaki devlete ait silahlar subayların nezaretinde halka dağıtılmıştır. Serez, Prizren, Priştine, Kosova, Selanik, Manastır, Üsküp gibi şehirlerin halkı tarafından Osmanlı sarayına telgraflar yağmıştır.
2. Abdülhamid’in Rumeli üzerine gönderdiği rütbeli müşirlerin de dağa kaçırılmasıyla beraber Yıldız Sarayı iyice köşeye sıkışmıştır. 23 Temmuz 1908 tarihinde 21 top atışı ile beraber Manastır şehrinde İttihat ve Terakki tarafından Meşrutiyet ilan edilmiştir. Durum acil şekilde Yıldız Sarayına telgraf ile bildirilmiştir. 24 Temmuz 1908 tarihinde Kanun-ı Esasi tekrar yürürlüğe girmiştir. Böylelikle İkinci Meşrutiyet ilan edilmiştir.
2. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde Enver ve Niyazi Beylerin rolü çok önemlidir. Bu iki kişi ”Hürriyet Kahramanları” olarak adlandırılmıştır. Bütün halkta hürriyete kavuştuk sevinci vardır. Yurt dışında bulunan pek çok kaçak kişi yurda dönmüştür. Özgür havanın etkisiyle birçok cemiyet kurulmuştur, birçok fikir akımı ortaya çıkmıştır.