Tımar Sistemi Tanımı ve Özellikleri
Osmanlı Devleti çeşitli bölgelerde yaptığı fetihlerle beraber topraklarını kısa sürede genişletmiştir. Ancak bununla beraber fethedilen toprakların hem işlenmesi hem de güvenliği problemi ortaya çıkmıştır. Tımar Sistemi işte bu iki soruna çözüm olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistemi Osmanlı’dan önceki Türk-İslam devletlerinde farklı isimlerle görebilmekteyiz.
Tımar Sistemi kısaca fethedilen toprakların devlet için fayda gösteren komutanlara tahsis edilmesi, ve bu komutanlardan karşılık olarak asker yetiştirmeleri ve sefer zamanı orduya katılmalarının beklenmesiydi. Yıllık geliri 20.000 Akçeye kadar olan topraklara Tımar denilmekteydi. Tımarın başındaki komutana Sipahi denilirdi. Sipahi her 3.000 Akçe için Cebelü denilen asker yetiştirmek zorundaydı.
Tımar almak için gereken özellikler nelerdi diye bakacak olursak. Komutanın devlet için yararlılık göstermiş olması gerekmekteydi. Kılıç kullanmasını iyi bilmesi, toprağını ve halkını koruyabilmesi, savaşta yararlılık gösterebilmesi gerekirdi. Ayrıca ahlaki olarak güvenilir ve sadık olması, bölgenin ileri gelenleri tarafından güven kazanması gerekmekteydi. Tımar sahibi sipahi kendisine tahsis edilen bölgedeki tüm gelirleri devlet adına toplama yetkisine sahipti. Yani bir bakımdan merkezin taşradaki memuru konumundaydı. Verilen tımarlar süresiz şekilde verilmemiştir. Üzerine düşen görevleri yapmayan, seferlere katılmayan sipahilerin tımarları ellerinden alınmaktaydı. Eğer üzerine düşen görevleri yapıp, seferlere de katılmaya devam ederse ödüllendirilirdi.
Tımar Sisteminin Faydaları
Tımar Sisteminin uygulanmasıyla beraber merkezden uzaktaki bölgelerin, toprakların güvenliği ve kontrolü sağlanabilmiştir. Yeni fethedilen toprakların boş kalması engellenmiştir, böylelikle ekonomik getiri elde edilmiştir. Aynı zamanda komutanlara verilen tımarlar sayesinde seferler için askerler yetiştirilmiştir. Bu sistemin faydalarını üç cümle ile anlatabiliyoruz, ancak basit ve az göründüğüne bakmayın Tımar Sistemi bu devletin büyümesinde ve başarılarında çok ciddi rol oynamıştır.
Tımar Sistemi özellikle 16. yüzyıl sonlarından itibaren önemini yitirmeye başlamış, 1839 yılında Tanzimat Fermanı ile beraber kaldırılmıştır.