yararli ve zararli cemiyetler nelerdir d2gf4lDm
yararli ve zararli cemiyetler nelerdir d2gf4lDm

Yararlı ve Zararlı Cemiyetler Nelerdir?

Milli Mücadele’de Yararlı ve Zararlı Cemiyetler

Yararlı ve Zararlı Cemiyetler konumuzda bu cemiyetler nelerdir? Yararlı ve Zararlı Cemiyetler Hangileridir, amaçları ve özellikleri nedir? Sorularına cevap bulabileceksiniz.

Cemiyet, ortak bir amaç etrafında toplanmış olan topluluklardan oluşmaktadır. Milli Mücadele döneminde çok farklı görüşlerle ve amaçlarla pek çok cemiyet ortaya çıkmıştır. Bu cemiyetlerin bir kısmı yararlı cemiyetlerden oluşurken diğer kısmı ise zararlı cemiyetlerden oluşmaktadır. Bu yazımızda yararlı ve zararlı cemiyetleri anlatacağız.

Yararlı Cemiyetler

Yararlı Cemiyetler Nelerdir? ve Genel Özellikleri

  • Yararlı cemiyetler yasal kurumlar olmakla beraber Osmanlı Devleti hukukuna göre faaliyet göstermişlerdir.
  • Faaliyetlerini genel olarak basın, yayın organlarıyla sürdürmüşlerdir.
  • Milliyetçi düşüncenin etkisiyle oluşmuşlardır ve milliyetçilik temellidir.
  • Tek bir yerden değil, bölgesel olarak faaliyetlerine devam etmişlerdir.
  • Kurtuluş Savaşı’na zemin hazırlamışlardır.
  • Bölgesel şekilde faaliyet gösteren tüm cemiyetler Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleşmişlerdir.

1. Kars İslam Şurası

Kurulan ilk yararlı cemiyettir. Mondros Ateşkes Antlaşması‘ndan sonra Kars bölgesinde kurulmuştur. Bölgedeki Ermenilerle mücadele etmişlerdir.

2. Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

Cemiyetin merkezi Edirne’dir. Bu cemiyetin kuruluş amacı Trakya bölgesini Rumlara yani Yunanlılara karşı savunmaktır. Edirne ve Lüleburgaz Kongrelerini düzenlemişlerdir. Osmanlı Devleti’nin yıkılması halinde Trakya Cumhuriyeti isminde bir devlet kurma hedeflerini belirtmişlerdir.

3. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

İzmir’in Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Yunanlılara verileceğinin duyulmasının ardından İzmir’de kurulmuştur. Kuruluş tarihi 2 Aralık 1918 olarak karşımıza çıkmaktadır. Amaçları İzmir ve çevre şehirleri Yunan işgaline karşı savunmaktır. Basın, yayın yoluyla Ege Bölgesinin Türklere ait olduğunu tüm dünyaya duyurmak istemişlerdir. Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerinin düzenlenmesinde rol oynamışlardır. Silahlı direniş gösterdikleri de olmuştur.

4. İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti

İzmir’in Yunanlılara verilmesini engellemek amacıyla İzmir’de kurulmuştur. İzmir’in ilhak edilmesini engellemek üzere faaliyet göstermişlerdir. Batı Anadolu’daki kongrelerin düzenlenmesinde rol almışlardır.

5. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

Cemiyetin merkezi İstanbul’da bulunmaktadır, Erzurum ve Elazığ’da şubeleri vardır. Cemiyetin amacı Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Doğu Anadolu’da kurulması planlanan Ermeni Devletinin kurulmasını engellemektir. Erzurum Kongresinin toplanmasında önemli rol oynamıştır. Le Pays, Hadisat ve Albayrak gazetelerini çıkarmışlardır.

6. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti

Cemiyetin merkezi Trabzon’dadır. Trabzon ve çevre illeri Rum ve Ermeni saldırılarına karşı korumak amacıyla kurulmuştur. Erzurum Kongresinin toplanmasında etkili olmuşlardır.

7. Kilikyalılar Cemiyeti

Cemiyetin merkezi İstanbul’da bulunmaktadır. Adana ve çevre illeri Fransızlara ve Ermenilere karşı savunmak amacıyla kurulmuştur.

8. Milli Kongre Cemiyeti

İstanbul’da faaliyet gösteren bu cemiyet Doktor Esat Işık tarafından kurulmuştur. Amaçları basın yoluyla işgalleri protesto edip dünyaya duyurmaktır. Kuva-yı Milliye tabirini ilk kez kullanan cemiyet olma özelliğini taşır.

Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler

Zararlı Cemiyetler Nelerdir ve Genel Özellikleri

A. Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler

  • Cemiyetlerin amaçları bağımsız devletler kurmaktı.
  • İtilaf devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
  • Türk milletini bezdirip, göçe zorlamak istemişlerdir.
  • Sahte belgeler öne sürerek bulundukları bölgelerde çoğunlukta olduklarını iddia etmişlerdir.
  • Dolayısıyla Wilson İlkeleri’ne dayanarak hareket etmişlerdir.
  • Anadolu işgallerine ön ayak olmuşlardır.

1. Mavri Mira Cemiyeti

Cemiyet Rumlar tarafından İstanbul’da kurulmuştur. Amaçları Büyük Yunanistan Krallığını kurmaktır. Yunan Kızılhaçı, Göçmenler Komisyonu ve Rum okulları tarafından desteklenmişlerdir.

2. Pontus Rum Cemiyeti

Cemiyetin merkezi Trabzon’dur, üyeleri tüm Karadeniz’e yayılmaktadır. Amaçları İnebolu’dan Batum’a kadar uzanan bölgede Rum Devleti kurmaktır.

3. Etnik-i Eterya Cemiyeti

Yunan isyanları ile beraber kurulan bu cemiyet, önceleri Rumların bağımsızlığı için faaliyetlerini gösterse de sonradan Bizans İmparatorluğu’nu canlandırmak için çalışmışlardır.

4. Hınçak ve Taşnak Cemiyeti

Hınçak Çan Sesi anlamına gelmektedir, 1887 yılında İsviçre’de kurulmuştur. Marksist bir cemiyettir, amacı silahlı mücadele ile Ermenistan kurmaktır. Kendilerine ait yayın organları da vardır. Vilayet-i Sitte’de terör faaliyetlerinde bulunmuşlardır. Taşnak İttifak anlamına gelmektedir, 1890 yılında Tiflis’de kurulmuştur. Amaçları silahlı mücadele ile Ermenistan kurmaktır.

5. Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyeti

Bu cemiyet Yahudiler tarafından kurulmuştur, amaçları Filistin topraklarında bir Yahudi Devleti kurmaktır. Aynı zamanda da Yahudilerin ticari haklarını savunmaktır.

Milli Varlığa Düşman Zararlı Cemiyetler

B. Milli Varlığa Düşman, Zararlı Cemiyetler (Türklerin Kurduğu)

  • Bu cemiyetlerin çoğu İngiltere tarafından desteklenmiştir.
  • Milli çıkarlar göz önünde bulundurulmamıştır.
  • Genellikle İslamcılık fikri ile hareket etmişlerdir.
  • Bağımsızlık anlayışına çok ters şekilde faaliyetlerini devam ettirmişlerdir.
  • Milli Mücadeleye karşı çıkmışlardır.

1. Hürriyet ve İtilaf Fırkası

1911 Yılında İttihat ve Terakki‘ye karşı kurulmuş muhalif bir fırkadır. Bu fırka 1913 yılında Bab-i Ali baskını ile kapatılsa da 1919 yılında tekrar açılmıştır. Milli Mücadeleye kesin bir tavırla karşı çıkmışlardır ve halkı kışkırtmışlardır. Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na göre tüm bu direniş hayalidir ve gerçekleşemezdir.

2. Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası

İstanbul Hükümeti tarafından desteklenmişlerdir. Bu cemiyete göre kurtuluşun tek yolu hilafete ve saltanata bağlı kalmaktır. Padişahın emirleriyle kurtuluş gerçekleşebilir görüşünü savunmuşlardır.

3. İslam Teali Cemiyeti

Tamamen İslamcılık görüşünü savunan bir cemiyettir. İşgallerden kurtuluşun İslam birliği ile gerçekleşebileceğini savunmuşlardır ve bu doğrultuda faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Milliyetçiliğe karşı çıkmışlardır.

4. Kürt Teali Cemiyeti

Seyyit Abdülkadir tarafından kurulan cemiyetin amacı Doğu ve Güneydoğu bölgesinde bağımsız bir Kürt devleti kurmaktı. İtilaf devletleri tarafından özellikle İngiltere tarafından desteklenmişlerdir.

5. İngiliz Muhipleri Cemiyeti

Bu cemiyete göre kurtuluşun tek yolu İngiliz mandasını kabul etmekten geçmektedir. İngiliz himayesi fikrini savunmuşlardır. Damat Ferit Paşa bu cemiyetin üyeleri arasındadır. Milli Mücadeleye karşı çıkmışlardır, Anadolu’da isyan ve karışıklıklar çıkarmışlardır. İngilizler tarafından her türlü şekilde desteklenmişlerdir.

6. Wilson Prensipleri Cemiyeti

Bu cemiyete göre de kurtuluşun tek yolu Amerikan mandasını kabul etmekten geçmektedir. Amerikan himayesi fikrini savunmuşlardır.

Yararlı ve Zararlı Cemiyetler konumuz bu kadardı, daha fazla merak ettiğiniz yazı için arama çubuğunu kullanabilirsiniz.